Wat stelt HBO nog voor?

Ooit was je een topper, met een HBO-opleiding. Nu ben je middelmaat. Dat is de simpele beschrijving van het onderwijsprobleem waar we al méér dan twintig jaar tegenaan hikken. De vele inspectierapporten zijn gemakkelijk terug te vinden voor wie geïnteresseerd is. Maar daar wringt de schoen: het interesseert ons eigenlijk niet zo veel dat de lat steeds lager komt te liggen. Als onze kinderen maar gelukkig zijn! Maar daar wringt een andere schoen. Worden onze kinderen echt gelukkig als we steeds minder van ze verwachten?

Nu we het toch over wringende schoenen hebben: er zijn meer publieke sectoren die het moeilijk hebben om op niveau te blijven. Wat te denken van de zorg bijv. of het bestuur in het algemeen! In het maatschappelijke debat zijn al 1001 logische oorzaken voor deze kwalitatieve achteruitgang bedacht. Daar nóg een verhaal aan toevoegen lijkt me weinig zinvol. Nuttiger lijkt het me om eens onder de tafel te kijken. Wat is nou de drijvende kracht onder al die reeds bekende ‘logische’ oorzaken?

Mijn antwoord: sinds de burger tot klant is gepromoveerd (ca. 1980?), gaat het op heel veel publieke fronten eerst -op het oog- beter en daarna -feitelijk- gewoon bergafwaarts.

Dat is ook logisch. Er is namelijk geen enkel systeem te ontwerpen dat ten alle tijden de wisselvallige eisen van alle klanten in dit land kan bedienen. Commerciële bedrijven komen soms een heel eind, maar de geschiedenis leert dat ook zij uiteindelijk hun klandizie kwijtraken. De overheid kan echter niet iets anders gaan doen of van de markt verdwijnen. De burger is er immers altijd!

Probeer je eens voor te stellen dat we terug zouden gaan naar de tijd van: “mevrouw, meneer, ik doe mijn stinkende best voor u, maar soms kan iets gewoon niet!” De wereld zou te klein zijn. Want wij burgers/klanten pikken het niet dat iets niet kan of niet op de manier die wij willen. We zijn inmiddels zo geëmancipeerd dat we wel voor onze rechten weten op te komen. We halen de media erbij en beginnen gewoon een actiegroep, een protestactie, een politieke partij etc.etc. Kortom; we maken stampij en vinden in deze communicatie-gedreven wereld gemakkelijk medestanders!  

Ik vertaal dat gedrag even naar het gewone schoolplein. Een leraar die vertelt dat ons kind zijn best niet doet, die kan me wat! En hoezo haalt mijn kind zijn diploma niet, hij of zij heeft toch de school doorlopen? Als teveel leerlingen de toets niet halen, dan moet de toets maar wat gemakkelijker gemaakt worden! Of; het is de schuld van de docent… en ga zo maar door.

Om al die boze klanten toch enigszins te woord te kunnen staan, is micromanagement ingevoerd. Tot in het kleinste detail moet alles georganiseerd, geregistreerd en verantwoord kunnen worden. De oplopende kosten van dit management vraagt natuurlijk om nog meer (financieel) management. Het aantal managers staat in het onderwijs al lang niet meer in verhouding tot het aantal uitvoerende professionals. Te weinig docenten, te veel managers. En dan vinden wij het gek dat de kwaliteit achteruit gaat?

Moeilijker moeten we het niet maken. De burger mag zich als klant gedragen, maar wordt het nooit! Alle klantreizen (https://vng.nl/artikelen/klantreizen) ten spijt, de burger heeft het alleen in het stemhokje voor het zeggen.

Maar nu: de weg terug? Begint die bij het aanpakken van het systeem of van de klant?

Zomaar wat links voor als je zelf verder wil zoeken:

(Het oogt wat minder fraai, maar ik geef de hele link, zodat je weet waar je heen gestuurd wordt)

1. Klantreizen https://vng.nl/artikelen/klantreizen
2. Rapport Onderwijsinspectie https://www.onderwijsinspectie.nl/documenten/rapporten/2022/04/13/de-staat-van-het-onderwijs-2022
3. Onderwijsmanagement? https://www.opleiding.nl/onderwijs-en-pedagogiek/onderwijsmanagement.html
4. Micromanagement https://www.ag5.com/nl/micromanager/