Wat reken je iemand aan?

We leven in een tijd van accountability. Alles moet verantwoord worden tot vier cijfers achter de komma, zowel in letterlijke als figuurlijke zin. We eisen daarnaast dat mensen hun eigen verantwoordelijkheid nemen en besteden steeds meer tijd aan het vastleggen wat dat stukje ‘eigen’ dan precies is (inderdaad ook weer tot minstens vier cijfers achter de komma).

Maar hoe realistisch is deze eis? Hoeveel mensen zijn er in staat om eigen verantwoordelijkheid te nemen? En hoeveel zin heeft het iemand iets aan te rekenen als die persoon niet eens in staat is om er verantwoordelijkheid voor te dragen?

Het is een permanente discussie. De hardliners blijven stug volhouden dat er een lik-op-stuk beleid moet zijn om mensen die fouten maken op de zelf veroorzaakte blaren te laten zitten. Je vind deze hardliners vooral aan de rechterkant van het politieke spectrum.

De softies aan de linkerkant daarentegen vinden dat we altijd oog moeten hebben voor alle denkbare verzachtende omstandigheden. Die laatste benadering noemen de linksen doorgaans ‘beschaving’. De rechtsen noemen hun benadering meestal een ‘eerlijke’.

Een interessante vraag is dus: in welk kamp zit jij?

Mijn eigen niet-wetenschappelijke onderzoek heeft tot een opmerkelijke conclusie geleid: ‘we delen allemaal de mening van zowel de hardliners als die van de softies.’ Zelfs de felste hardliners verdedigen hun puberzoon als die is opgepakt vanwege het in elkaar slaan van een homo-stel , vandalisme of winkeldiefstal. En zelfs de grootste softies eisen een flinke straf als het eigen kind slachtoffer is geworden van zo’n puberzoon. Kortom: vooral als het dichtbij komt, kiezen we de mening die ons op dat moment het meest oplevert.

En laat dat nou gewoon menselijk gedrag zijn. Met die constatering is het antwoord gegeven op de beginvraag: “wat reken je iemand aan?” We rekenen iemand ‘soms veel en soms weinig’ aan, afhankelijk van wat dat ons oplevert (wraak, genoegdoening, ons eigen gelijk, etc…).

Iemand anders de schuld geven is één van de beste manieren om zelf met een probleem te blijven zitten. (omdenken.nl)

Verder denken?

• Wij zijn ons brein, boek van neurobioloog Dick Swaab
• Wie of wat bepaalt hoe we reageren? Onze genen of onze omgeving?
• Wat mag en niet mag. Hier vind je het Wetboek van Strafrecht.