Wat leert Corona ons?

Corona leert ons niets nieuws, maar vat samen wat we al wisten. Zo maar wat voorbeelden:

1. in tijden van angst heeft de mens niets meer met feiten
2. in tijden van angst gaat de mens op zoek naar de schuldige
3. in tijden van angst staan de echte helden op

Feiten

Corona laat ons weer zien dat feiten -in feite- onbelangrijk zijn. De boodschap heeft het allang van de ‘waarheid’ overgenomen. Mensen horen wat ze willen horen en negeren feiten doodleuk als die niet in hun straatje passen.

Iemand als Trump heeft dat heel goed door. Hij is ermee aan de macht gekomen. Met de waarheid heeft hij niets. Daar zijn de meeste kiezers niet in geïnteresseerd. Een crisis als Corona geeft hem een uitgelezen kans om als leider te schitteren. Voor het oog van de natie vertelt Trump  doodleuk dat we bijna een medicijn hebben voor het virus. Het valt dus allemaal wel mee, is zijn boodschap. Het doet hem helemaal niets dat een zeer gerespecteerde immunoloog (dr. Fauci) naast hem het volk vervolgens verzekert dat we feitelijk nog geen begin van een medicijn hebben. Trump weet dat de mensen zíjn boodschap toch beter onthouden, want hij geeft ze wat ze willen: geruststelling.

Het is verleidelijk om de theatrale Trump als voorbeeld te gebruiken. Maar hij is niet de enige die laat zien dat we in een samenleving terecht zijn gekomen waarin feiten er niet meer toe doen. Wereldwijd hebben populistische politici deze waarheid omarmd. Ze vertellen alleen nog wat de mensen willen horen en schamen zich niet eens als hun ongelijk bewezen wordt. De mensen willen dat bewijs toch niet horen!

Schuld

De Corona-crisis legt ook feilloos een fundamentele menselijke reflex bloot: ‘als er iets fout gaat in ons leven, is dat om te beginnen de schuld van een ander’. Al lang voordat Corona de kop op stak, hebben de media daar hun broodwinning van gemaakt. Zij zijn voortdurend – voor ons – op zoek naar iemand die we ergens de schuld van kunnen geven. Het geeft ons nu eenmaal een goed gevoel dat niet wij, maar anderen, de slechteriken zijn.

En dus geeft Trump (daar is hij weer) China de schuld van het virus. Zijn collega Bolsenaro van Brazilië geeft de schuld aan de media, de Italianen en Spanjaarden geven de schuld aan de Noordelijke landen, de Belgen geven de schuld aan Nederland en de gewone burger wijst beschuldigend naar de hufterige strandlopers.

Ook voordat het virus ons bereikte, was het aanwijzen van een schuldige een geliefde bezigheid. Wilders vond zijn Marokkanen, Trump zijn Mexicanen, de Engelsen hun Europa en ga zo maar door.    Massaal gaan mensen erin mee. ‘Boos zijn op een ander’ voelt nu eenmaal beter dan beseffen dat je zelf ook steken laat vallen of – in tijden van Corona – machteloos bent.

Helden

In noodsituaties staan de echte helden op. En steevast zijn dat mensen van wie we het niet hadden verwacht. In gewone tijden staan de schijnwerpers op de rijken en machtigen. Glitter, glamour en power zijn de vaste ingrediënten van ons nieuwsaanbod. Maar als het er echt om gaat, moeten we het hebben van mensen die persoonlijk risico durven lopen. Na jarenlang gekanker op de kwaliteit van ons veel te dure zorgsysteem, leggen we nu ons lot in handen van de helden van de IC. En nu we zelf veilig binnen willen blijven, zijn er gelukkig dappere onderbetaalde thuiszorgers die de zorg voor onze ouderen laten doorgaan. Terecht staan deze mensen nu in het zonnetje. Maar laten we ze na Corona weer opnieuw vallen? De mensen die écht voor ons zorgen, zien we het gemakkelijkst over het hoofd.

Conclusie

Aan onze reflexen te zien, leven we al veel langer in angstige tijden. We moeten erkennen dat politiek gebral, welvaart en medische technologie ons niet hebben kunnen verlossen van onze angsten. Ze hebben ons in slaap gesust. Maar als je slaapt, vind je zo weinig oplossingen!

VRAAG: wie schrijft er iets over die andere les die ons door Corona wordt voorgehouden: “De mens is een kwetsbare schakel in de natuur die we aan het vernietigen zijn.”

LINKS VOOR ALS JE JE VERVEELT

• Een linguïstische benadering van Trump’s boodschappen 
• Bill Gates voorspelde in 2015 al: we zijn niet klaar voor de volgende uitbraak!  
• Wat heeft angst te maken met politiek