Wat doet een boer in de stad?

Stel, je hebt je hele leven van het land geleefd, als kleine boer in een even klein dorpje aan de rand van de Groningse polder. Je bent vertrouwd met alle weertypen, kent elke plant en elk geluid in je omgeving. De mensen om je heen ken je al heel je leven, zo vertrouwd zijn ze. Je vriendje van de lagere dorpsschool woont twee velden verder, en de rest van je klasgenoten woont binnen een straal van 10 km. Alleen Jurre woont 50km verder, maar dat is altijd al een aparte geweest.

En dan verhuis je van de ene dag op de andere naar de stad Groningen. Je kent er de weg niet, je kent er geen mensen. Alle geluiden en geuren zijn vreemd en het is er vooral vreselijk druk. Je krijgt geen tijd om na te denken want alles in de stad heeft haast; van de auto van de loodgieter tot de ambtenaar op het gemeentekantoor. Buren hebben geen tijd voor een praatje, terwijl ze toch de hele tijd op je lip wonen. Om gek van te worden. En dan moet je ook nog een nieuw vak leren, want in de stad kun je niet boeren!

Gelukkig heb je een koffiehuis gevonden, waar veel naar-de-stad-verhuisde dorpsgenoten komen. Daar breng je steeds meer tijd door, want daar vind je niet alleen een beetje van de vertrouwde sfeer terug, maar ook begrip voor de moeite die je moet doen om je aan het stadsleven aan te passen.

De realiteit

Dit verhaal is al zo vaak verteld, maar ik snapte pas echt de impact ervan toen ik urbanisatiecijfers van de United Nations zag. Die cijfers laten zien dat in 1950 nog geen 1/3e (30%) van de wereldbevolking in de stad woonde. Dat percentage was in 2018 gegroeid naar 55%. Die trend zet naar verwachting door, zodat in 2050 zelfs 68% in stedelijk gebied woont. Dat is een totale ommekeer in slechts 100 jaar (deels door verhuizing, deels door verstedelijking en deels door meer stads- dan dorpsbaby’s). Deze ommekeer betekent ook een enorme cultuurverschuiving.

Geen wonder dat de samenleving kraakt, denk ik dan. Al die mensen ‘van buiten’ die in stadse koffiehuizen bij elkaar kruipen om een beetje het gevoel van thuis te behouden. Waar ze lotgenoten treffen die, net als zij, alle zeilen bij moeten zetten om zich aan een heel andere leefwereld aan te passen. En dat terwijl de stadsbewoners zelf ook al achter de feiten aanhollen, omdat op alle terreinen veranderingen exponentieel sneller lijken te gaan.

Wie zo naar de wereld kijkt, ziet steeds meer ontheemde en gestresste mensen. Die ziet ook een sterk groeiende ontevredenheid, terwijl de materiele welvaart toch stijgt. Steeds meer mensen rennen zich kapot in een wereld die niet meer de hunne is! Je wordt er niet vrolijk van.

En nu…?

En dan nu: de oplossing, hoor ik je denken. Wie het weet, mag het zeggen. Ik weet slechts het begin van de oplossing. Het begint namelijk met het onderkennen van het probleem. Een beetje begrip en aandacht voor het feit dat iedereen op zijn tenen loopt, is een goede eerste stap. Gevolgd door compassie met iedereen die er niet in slaagt het veranderingstempo bij te benen. Direct gevolgd door het beantwoorden van die ene belangrijke persoonlijke vraag: “is jouw leven het leven dat je voor jouw kinderen wenst?”  

Links voor als je zelf verder wilt zoeken

• Ik ken geen schrijver die maatschappelijke ontwikkeling zo begrijpelijk en in samenhang beschrijft. Hij schreef talloze boeken over ‘hoe de samenleving verandert door de keuzes die we maken’.
• Dossier Nederlandse verstedelijking van het Centraal Bureau voor de Statistiek
• Een duidelijk verhaal over urbanisatie op wereldschaal
• Urbanisatiecijfers per land
• Over veranderend landgebruik
• Waarom heel de wereld in de stad zou moeten wonen
• Een video over de ontvolking van het buitengebied in Spanje