ookgoedbezig.nl

genuanceerde blog over actuele gebeurtenissen en begrippen

ookgoedbezig.nl

Hoe eng is anders?

De Equal Employment Opportunity Commission (EEOC) is begin maart 2021 in de VS onderzoek gestart naar ‘systemisch’ racisme op de werkvloer van Facebook. Het is maar één van de talloze berichten over ongelijke behandeling van ongelijke mensen. Het nieuws stroomt over van opgefokte verhalen over mensen (met name vrouwen, allochtonen en LHBTI’s) die discriminatie ervaren. Alleen al het feit dat ik het hier heb over ‘ongelijke’ mensen, maakt me een potentieel doelwit van discriminatiebestrijders. Maar laat ik ze vóór zijn; ik vind dat alle mensen evenveel waard zijn en met hetzelfde respect behandeld moeten worden. Punt blijft wèl dat mensen ongelijk zijn. Maar wat is daar nou zo verkeerd aan?

De veilige kudde

Mijn redenering gaat als volgt. Kuddedieren (ook mensen) vinden veiligheid in de directe aanwezigheid van gelijken. Zodra een kudde kennismaakt met iets afwijkends, worden de rangen gesloten. ‘Anders’ is prima, maar dan wel buiten de gemeenschap, zo lijkt het devies en de reflex. Zo beschermen wij instinctief onszelf en de andere leden van de gemeenschap. Dat heeft de natuur zo geregeld.

‘Anders’ staat dus per definitie buiten onze gemeenschap en raakt alleen al daardoor ons veiligheidsgevoel. Als dat veiligheidsgevoel afneemt, worden we nerveus, angstig en defensief. Je zult het waarschijnlijk herkennen: er zit een zekere spanning in het kennismaken met iets dat- of iemand die- buiten onze comfortzone ligt. De één ervaart die spanning als opwinding, de ander als een nerveus onderbuikgevoel. Iedereen voelt het als een drempel die we (even) over moeten. Dat heeft de natuur zo geregeld.

Bange mensen verstoppen die ‘spanning’ door er een stapel vooroordelen bovenop te gooien. Neem hun reactie op allochtonen: de vreemdeling is te groot, te klein, te dom, te slim, te donker, te onverantwoordelijk, etc. etc. Die vooroordelen moeten rechtvaardigen dat zij anderen buiten de kudde houden. Inmiddels gaat de discriminatie-discussie alleen nog maar over die vooroordelen. Het is immers niet stoer om het over onze eigen angst te hebben.

Wat nu?

Volgens mij moeten we mensen laten inzien dat ze zelf hun eigen veiligheidsgevoel aan het slopen zijn, door zich zo op de verschillen te richten. We slaan volledig door en zien niet eens de gelijkenissen meer. Als, bijvoorbeeld, je eigen neef uit de familie wordt gekeken omdat hij gay is, zijn we wel heel krampachtig met ons veiligheidsgevoel bezig. Stel nou dat je jezelf de kans gunt te ervaren dat die neef een toffe vent is? Dan zou je wereld weer een stukje veiliger voelen.

Maar ja, niet iedereen durft evenveel. Mensen met een groot zelfvertrouwen zijn minder defensief ingesteld dan mensen die vooral vertrouwen uit hun omgeving halen. Je vind het hardnekkigste discriminerend gedrag dan ook bij de angsthazen binnen een gemeenschap. Wist je dat er ook sprake is van discriminerend gedrag binnen groepen die zelf heel hard roepen dat ze gediscrimineerd worden!

Positieve of negatieve discriminatie?

Mijn partner zegt: “wat heeft angst nou te maken met het niet aannemen van sollicitanten die anders zijn dan de zittende werknemers. Dat is toch gewoon discriminatie?”. Om er meteen aan toe te voegen: “Ik neem juist wel eerder een afwijkende persoon aan, om te voorkomen dat mijn afdeling een inteelt-clubje wordt.”

Haar opmerking brengt mij tot een actuele vraag: “wat is het verschil tussen manipulatie die gericht is op het geforceerd in stand houden van een groep en manipulatie die gericht is op het geforceerd diversifiëren van een groep? Het gaat in beide gevallen toch over defensief (angst-gedreven) gedrag? De een wil namelijk het bestaande bewaken (tegen wat?), de ander wil voorkomen dat het fout gaat (wat dan?) in de kudde. Wat wil jij?

Links voor als je zelf verder wil denken

(het is minder mooi, maar door de links volledig op te nemen, weet je zeker dat je niet ergens anders uitkomt)

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.