Hoe denkt een filosoof?

Zelf ben ik een beetje filosofisch ingesteld, maar ik ben absoluut geen filosoof. Net als een filosoof, zal ik altijd vragen blijven stellen, maar ik maak ook graag een gedachte af. Daarbij weet ik ook wel dat je dan weer vragen kunt stellen bij die afgemaakte gedachte, maar… je wil er ook een keer mee klaar zijn. Filosoferen is leuk, maar dan niet te lang!

Ik denk dat ik daarmee het gevoel van velen beschrijf. Filosoferen is eindeloos, daardoor weinig praktisch en voor velen te ver van hun bed. De meeste mensen worden onrustig van iets onbegrensd. Ze hebben liever dat iets duidelijk is, want dan weet je waar je aan toe bent. Zou dat voor een filosoof anders liggen? Hoe kan een filosoof leven met die grenzeloze vaagheid; met het altijd vragen kunnen stellen en het nooit kunnen vertrouwen op een antwoord? Ik ga maar eens op onderzoek.

Gevonden!

Ik stuit op de website van Elke Wiss. Zij noemt zich theatermaker en praktisch filosoof. Dat klinkt interessant. Wellicht is ze in voor een digitaal praatje?

Beste Elke, Struinend op het internet vind ik je heldere en inspirerende site. Ik zit met een brandende vraag: Hoe kan een filosoof leven met het altijd vragen kunnen stellen en het nooit kunnen vertrouwen op een antwoord? Ik zou het erg waarderen als je een begin van een antwoord voor me zou hebben. Hoor ik van je? Groeten van Hein

Beste Hein, In je vraag zitten een paar interessante vooronderstellingen. Zoals: 1- dat ‘je kunt vertrouwen op een antwoord’, 2- dat ‘een filosoof nooit vertrouwt op een antwoord’, 3- dat ‘kunnen vertrouwen op een antwoord uiteindelijk beter is dan altijd vragen stellen’
En die dingen, díe vraag ik me nou net af. Volgens mij gebruiken we antwoorden té vaak als troost, omdat we onszelf de belangrijke vragen niet durven stellen. Ik vraag me op mijn beurt dus vaak af: hoe kunnen mensen zich zo vastgrijpen aan een (nog niet volledig doordacht en onderbouwd) antwoord, zonder essentiële vragen te stellen? Groet, Elke

Dag Elke, Wat leuk dat je reageert. Leerzaam dat je op vooronderstellingen wijst (of is het voorveronderstellingen?). Mijn vraag kan dus beter anders geformuleerd worden. Ik waag een poging: “Uit welke (tijdelijke) zekerheid haal jij vertrouwen?”

Waarop Elke antwoordt: “ik haal vertrouwen uit de zekerheid dat, uiteindelijk, bijna niets zeker is.”

Wat weet ik nu?

Eerlijk gezegd ben ik eerst wat teleurgesteld door haar laatste antwoord. Daar word ik niet veel wijzer van. Of toch …? Als ik voor mezelf zeker weet dat (bijna) niets zeker is, hoef ik me niet meer druk te maken over dat ik iets niet (zeker) weet. Dat is best een hele geruststelling. En ik weet dan ook dat het volkomen logisch is om vragen te blijven stellen! En laat Elke nou net een paar interessante vragen gegeven hebben.

Vraag één: Vind ik dat je op een antwoord kunt vertrouwen? “Soms wèl en soms níet”, zullen de meeste mensen (en ik ook) zeggen. Tegelijkertijd besef ik ook dat er vage randvoorwaarden zijn waaraan voldaan moet worden vóórdat ik een antwoord geloof. Bijvoorbeeld de randvoorwaarde dat ik de bron of beantwoorder moet vertrouwen. Maar wanneer en waarom vertrouw je iets of iemand?

Vraag twee: denk ik dat een filosoof nooit op een antwoord vertrouwt? Nou nee. Dat zou namelijk betekenen dat al die filosofische constructies die filosofen door de eeuwen hebben gebouwd eigenlijk door die filosofen zelf niet vertrouwd werden. Dat betwijfel ik, gezien de energie ze gestoken hebben in het ‘verkopen’ van hun ideeën.

Vertrouwen als fundament

De laatste vraag dan: Vind ik het beter om te kunnen vertrouwen op een antwoord dan om altijd vragen te blijven stellen? Mijn voorlopige antwoord is: Ik ervaar ‘vertrouwen’ momenteel als een basissteen voor mijn bestaan. Vanuit dat vertrouwen durf ik namelijk overal een vraagteken achter te zetten.

Is vertrouwen voor mij dan belangrijker dan vragen stellen? Ik denk het wel, want ik heb nog nooit iemand zonder (zelf)vertrouwen de tijd zien nemen om eens gezellig te gaan zitten het leven en de wereld ter discussie te stellen.

Filosoferen is niet alleen leuk om te doen; het verrijkt ook je leven. En het mooie is: iedereen kan het! Je hoeft echt niet eerst ‘De Geschiedenis van de filosofie’ door te worstelen om je gedachten de vrije loop te kunnen laten. Denk er maar eens lekker op los, vanuit het vertrouwen dat je daar altijd mee door kunt gaan! Maar sta niet raar te kijken als iemand weer vraagtekens zet bij het (voorlopige) resultaat van jouw denken.

Zó denkt een filosoof (denk ik…)!

Links voor als je verder wil denken:

• Wat is filosofie eigenlijk? Hier vind je een prachtige simpele uitleg
• Wat is praktische filosofie dan? Hier een mogelijk antwoord én verwijzing naar een boek voor eigentijdse zelfdenkers ‘Socrates op sneakers’
• Gratis maar zinnige downloads 
• Over vooronderstellingen (of is het voorveronderstellingen?)
• Voor een maandelijkse portie denkvoer kijk je op Filosofie.nl