Digitaal beperkt?

Een goed gesprek met Marianne over: “Wat missen jongeren nou precies als ze het grootste deel van hun nog jonge leven achter een beeldscherm doorbrengen?”

Het voor de hand liggende antwoord van criticasters luidt: “de ontwikkeling van sociale vaardigheden”. Die ontwikkel je namelijk door de interactie met lijfelijk aanwezige anderen.

Supporters van het digitale domein stellen daar tegenover dat ook de digitale wereld inmiddels een sociale omgeving is waarin men, alhoewel niet lijfelijk, toch ook in gezelschap van anderen verkeert en dus leert.

Ik ben te oud om te kunnen beoordelen of dit klopt. Belangrijker vind ik het dat we eens wat verder kijken dan het sociale aspect. Zijn er wellicht andere skills die we niet  of ontoereikend ontwikkelen als we grotendeels opgroeien achter het beeldscherm? Mijn schrik is dat er minstens één belangrijke kwaliteit is die achter een beeldscherm niet te ontwikkelen valt.

Ik denk aan het vermogen van het menselijk brein om van een paar stukjes losse informatie een samenhangend geheel (concept) te maken. Mensen bezitten deze kwaliteit in wisselende mate. Het totaalbeeld dat mensen zich vormen is bovendien van wisselende kwaliteit. (Denk bijvoorbeeld maar aan de hoogst actuele complotdenkers en hun bij elkaar gefantaseerde doemwereld.)

Het is een noodzakelijke kwaliteit van ons brein dat wij individuele prikkels en signalen uit onze omgeving weten te bundelen tot een hanteerbare wereld. Iedereen zet dat vermogen dagelijks in. Wel verschilt het per persoon welke signalen wél of niét  worden opgepikt, welke waarde we er aan hangen en tot welk geheel we ze smeden. Daarmee bewijst ons brein een hoogst individueel orgaan te zijn; uniek, zoals elke mens uniek is.

Ik vraag me af wat er met de ontwikkeling van dit conceptueel vermogen gebeurt als we de ruimte voor op te pikken signalen verkleinen tot een beeldscherm en wat oordopjes? Ontwikkelt ons brein dan nog steeds (en zo ja in dezelfde mate) bovengenoemde conceptuele vaardigheid?

Mijn angst is dat dat niet het geval is, of dat de ontwikkeling van onze conceptuele handigheid op zijn minst sterk belemmerd wordt door de beperkte blik door het digitale venster. Maar ja; wat is angst?

Er komt ineens een gedachte bij me op: Als we eens onderzoeken of studenten van vrije creatieve studies (bijv. kunstacademies) net zoveel tijd in het digitale domein doorbrengen als hun leeftijdgenoten die minder creatief denken?

Stel de uitkomst van dat onderzoek laat zien dat hun aanwezigheid in de digitale wereld net zo groot is. Dan zou je kunnen zeggen dat creativiteit en vrij denken (elke kunstenaar toch eigen) niet gehinderd worden door digitale beperking.

Stel het antwoord wijst de andere kant op. Dan mogen we wellicht veronderstellen dat het digitale domein door creatievelingen als te beperkt wordt gezien. Mijn angst zou dan bevestigd worden en daar hoop ik dus niet op.

Tijd voor onderzoek dus (ook al is dit nog geen deugdelijk onderzoeksvoorstel). Wie heeft daar de kennis en middelen voor?