De les van ome Dirk

Ome Dirk is het zat en hij niet alleen. Al jaren probeert zijn familie toestemming te krijgen om een aantal huizen te bouwen op een mooie plek met mooi uitzicht. Steeds wordt de vergunning geweigerd, omdat het een te kwetsbaar gebied zou zijn. Maar het is gewoon hun eigen grond!

“Waar bemoeien ze zich eigenlijk mee”, heeft hij al op duizend familievergaderingen geroepen. Keer op keer werd hij bijgevallen door zijn enthousiast meemopperende neven en nichten. Maar nu is het genoeg; hij heeft zich verkiesbaar gesteld voor de vacante burgemeesterspositie, zodat hij het zelf kan gaan regelen.

Er is massaal op hem gestemd. Er bleken veel meer mensen een hekel te hebben aan die regelzucht vanuit het gemeentehuis. Met Dirk als burgemeester zou het anders gaan, hebben ze gedacht en ome Dirk is met grote meerderheid gekozen.

Na de feestelijke verkiezingswinst heeft ome Dirk eerst een paar dagen geroepen dat hij het aan het regelen was, maar nu is het al weken stil. Op de eerste de beste familieverjaardag werd hij naar de stand van zaken gevraagd: “Ome Dirk, wanneer gaan we nou bouwen?” Hij had gemompeld “dat  er even wat tegen zat”. Maar “het zou voor elkaar komen”, bezwoer ome Dirk en daar namen ze voor even genoegen mee.

Maar het duurde en duurde. Na zes maanden was er nog steeds geen toestemming om het gebied te ontginnen. De familie en kiezers begonnen ongeduldig te worden. Er was grote behoefte aan nieuwe huizen en dan vooral op die ene mooie plek. Steeds vaker kreeg ome Dirk dus de wind van voren. “Jij zou het toch gaan regelen?” Ome Dirk verdedigde zich dan met het antwoord dat er onderzoek gedaan werd en dat de zorgvuldigheid toch gebood dat ze dat eerst afwachtten.

“Je begint al net zo te klinken als de vorige burgemeester”, zei zijn neef op een avond. “Je lijkt wel een politicus die alles veel te moeilijk maakt. Het is echt heel simpel hoor; het is onze grond dus wij gaan er bouwen.” Dat vond ome Dirk natuurlijk geen leuk verwijt en dus besloot hij de volgende dag dat er met onmiddellijke ingang in het kwetsbare gebied gebouwd mocht worden. Iedereen tevreden en de reputatie van ome Dirk gered!

Vijf jaar later was de familie schatrijk geworden door de verkoop van de grond. Er was een mooie woonwijk op verrezen en de duurste huizen hadden een prachtig uitzicht op het dal onder hen. Ome Dirk was de plaatselijke held en elke dag werd hij wel door bewoners benaderd om ‘iets’ voor ze te regelen. Hij genoot zichtbaar van zijn heldenstatus.

Op een donkere winteravond begon het hard te regenen. Harder dan in jaren was voorgekomen. Het donderde en bliksemde en er leek zelfs gerommel uit de grond op te stijgen. Alles trilde. Ineens begon de heuvelrand onder de mooie woonwijk te schuiven. Het leek alsof de grond vloeibaar werd en het duurde niet lang of de eerste huizen gleden over de rand het dal in. Gelukkig raakte niemand gewond, maar de huizen waren natuurlijk wel verloren.

Nadat men van de schrik bekomen was, richtte de woede zich tegen ome Dirk. Hoe had hij nou zo stom kunnen zijn om daar te laten bouwen. Hij wist toch dat er onderzoek gedaan werd naar de afwatering van de heuvel. Het was gewoon levensgevaarlijk. Als burgemeester was hij verantwoordelijk voor alle ellende. Ze hadden hem nooit moeten kiezen want blijkbaar was hij niet in staat om die verantwoordelijkheid te dragen.

Ome Dirk had geen antwoord. En zo gaat het nou altijd!

Kanttekening

Met enige schroom schreef ik bovenstaand verhaaltje. Het leest zo onschuldig, terwijl de werkelijkheid toch tot afschuwelijke gevolgen heeft geleid. Er zijn echt huizen van bergen gestort en vele ongelukken op ander gebied gebeurd. Daar zijn veel slachtoffers bij gevallen. Er zijn ook ‘in het echt’ heel wat mensen in opstand gekomen tegen bestuurlijke bemoeizucht. Talloze politici hebben daadwerkelijk geroepen dat “ze het wel even zouden regelen” (Gisteren waren we nog getuige van door Trump uitgelokte rellen in de VS.). De ‘echte’ wereld blijkt echter steeds weer complexer te zijn dan populisten je willen laten geloven. Populisten hebben namelijk niets met verantwoordelijkheid. Zolang we dat maar onthouden!

Links voor als je zelf verder wil denken

• Wij regeren niet zelf. Dat laten we aan volksvertegenwoordigers over.  Maar hoe weten volksvertegenwoordigers wat het volk wil?
• Lessen over populisme, van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Tien jaar oud en nog steeds even actueel.
• Zijn regels eigenlijk wel nodig? Dit vind ik een mooi stukje hierover